KADININ İNSAN HAKLARI

Kadının İnsan Hakları – Yeni Çözümler Derneği’nin 1994 -1996 yıllarında Ankara,
İstanbul, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yürüttüğü “Türkiye’de kadının insan hakları” ve “aile içi şiddet” konulu saha araştırmaları iki gerçeği çok çarpıcı bir biçimde ortaya koymuştu: Kadınlar yasal haklarını bilmiyorlardı ve kullanmıyorlardı. Türkiye’de bağımsız yerel kadın örgütlenmelerinin sayısı son derece kısıtlıydı.

Bu araştırmaların sonuçları ve saptanan ihtiyaçlar doğrultusunda Kadının İnsan Hakları – Yeni Çözümler Derneği 1995 yılında Kadının İnsan Hakları Eğitim Programı’nı (KİHEP) geliştirdi. 1995 yılından beri kesintisiz olarak yerel düzeyde uygulanmakta olan KİHEP, 2009 itibariyle Türkiye’nin her bölgesinden 42 ilde 7500’ü aşkın kadına ulaşmıştır. Program kadınların çok çeşitli alanlarda karşılaştıkları insan hakları ihlalleri konusunda toplumsal bilinci artırarak, kadınların bu sorunlar karşısında çözümler üretmelerine yönelik donanımı kazanmalarını sağlamayı, feminist bir bilinç oluşturmayı, kadınların Türkiye’de demokratikleşme sürecine özgür ve eşit bireyler olarak katılmalarını ve kendi bağımsız örgütlenmelerini yaratmalarını desteklemeyi amaçlar.

1998 yılından beri Kadının İnsan Hakları – Yeni Çözümler Derneği ve Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) işbirliği ile SHÇEK’e bağlı Toplum Merkezleri’nde uygulanan Kadının İnsan Hakları Eğitim Programı, Cumhuriyet’ten sonra kazanılan hakların yaşama geçirilmesine yönelik ilk geniş çaplı çalışma niteliğini taşımaktadır. Aynı zamanda, son yıllarda yaşanan gelişmelere paralel olarak, hem Türkiye’nin imzaladığı kadınlara ilişkin uluslararası sözleşmelerin (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler Pekin+5 kararları gibi), hem de Avrupa Birliği Katılım Ortaklığı Belgesi çerçevesinde önemli bir yeri olan toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında çok etkin bir araçtır. Türkiye’de sürdürülebilir ve başarılı STK- devlet işbirliğinin en iyi örneklerinden biri olan KİHEP, “İnsan Haklarında Yeni Taktikler” isimli uluslararası bir proje kapsamında, dünya çapındaki en iyi taktiklerden biri olarak seçilmiştir. KİHEP Yeni Taktikler El Kitabını okumak için lütfen tıklayınız.

Küçük grup çalışmalarına dayalı katılımcı yöntemlere bağlı kalınarak geliştirilen KİHEP iki aşamadan oluşmakta. Birinci aşamada, 15-20 katılımcı ile on gün süren bir eğitici eğitimi yer alıyor. İkinci aşamada ise, eğitici eğitimini tamamlamış olan grup yönlendiricileri kendi (yerel) gruplarını oluşturuyorlar ve Kadının İnsan Hakları’nın süpervizyonuyla 4 ay boyunca haftada bir 3-4 saatlik eğitim veriyorlar. Grup yönlendiricilerinin kullandığı Kadının İnsan Hakları Eğitimi Eğitici El Kitabının yanında, Dernek katılımcılara yönelik çeşitli görsel ve yazılı eğitim materyalleri geliştirerek, bunların dağıtımını yapıyor. Bu süreçte KİHEP eğiticileri, SHÇEK yetkilileri, KİHEP katılımcılarının oluşturduğu bağımsız yerel kadın örgütlenmeleri ve Kadının İnsan Hakları – Yeni Çözümler Derneği ekibi düzenli olarak değerlendirme, kapasite geliştirme ve koordinasyon toplantıları ile biraraya gelerek eğiticilerin sahada karşılaştıkları sorunlar, ihtiyaç saptamaları, çözüm önerileri, yeni gelişmeler, geleceğe yönelik stratejiler konusunda deneyim paylaşıyorlar ve programın ulusal çapta bir yerel kadın dayanışma ağı olmasını sağlıyorlar.

Eğitim programı, çeşitli konularda 15 grup çalışmasını içeriyor:

1. Tanışma, Kadının İnsan Hakları Eğitim Programının Tanıtımı ve İhtiyaç Saptaması
2. Kadının İnsan Hakları
3. Anayasal Haklar ve Medeni Haklar
4. Kadına Karşı Şiddet ve Aile İçi Şiddet
5. Şiddete Karşı Stratejiler
6. Kadının Ekonomik Hakları - Bölüm I
7. Kadının Ekonomik Hakları - Bölüm II
8. İletişim - Bölüm I
9. İletişim - Bölüm II
10. Toplumsal Cinsiyet Rollerine Duyarlı Çocuk Eğitimi ve Çocuk Hakları
11. Kadın ve Cinsellik - Bölüm I
12. Kadın ve Cinsellik - Bölüm II
13. Kadın ve Doğurganlık Hakları
14. Kadın ve Siyaset
15. Feminizm ve Kadın Hareketi
16. Kadın Örgütlenmesi

KİHEP, bütünsel bir kadının insan hakları anlayışı ve tamamen katılımcı bir yaklaşımla, kadınların kendi tecrübelerinden yola çıkarak günlük hayatlarını şekillendiren uygulamalar ve yazılı yasalar karşısında eleştirel bir bilinç oluşturmalarına imkan veryior. Kadınların güçlü bireyler olarak, hem kişisel hem de toplumsal düzeyde kendi stratejilerini üretmeleri için gerekli donanımı sağlayan bir araç olarak tasarlanan program, kadınların yaşadığı bilinçlenmeyi ve kadının insan hakları konusunda edindikleri bilgiyi eyleme ve örgütlenmeye dönüştürebilmelerini sağlıyor. Aşağıda yer alan harita Türkiye genelindeki KİHEP merkezlerini göstermektedir
Dışarıdan ve bağımsız bir araştırma ekibi tarafından gerçekleştirilen Kadının İnsan Hakları Eğitimi Programı Değerlendirme Araştırması programın etkileri ve başarısı ile ilgili önemli sonuçlar ortaya koymuştur. Değerlendirme raporunu okumak için tıklayınız. Araştırma sonuçlarına göre, Kadının İnsan Hakları Eğitimi Programı’na katıldıktan sonra kadınların:
%63’ü aile içi fiziksel şiddeti tamamen sona erdirdi, %22’si de azalmasını sağladı.
%31’i duygusal şiddeti tamamen sona erdirdi, %44’ü de azalmasını sağladı.
%34’ü ekonomik şiddeti tamamen sona erdirdi, %35’i azalmasını sağladı.
%54’ü eğitimine yeniden başladı.
%29’u ücretli bir işte çalışmaya başladı ve %13’ü kendi işlerini kurdu.
%74’ünün aile içi kararlarda etkisi arttı.
%93’ünün kendine güveni arttı.
%93’ünün çocuklarına yönelik tutumu düzeldi.
%72’si siyasi, medeni ve ekonomik hakları konusunda çok bilgilendi, %18’i de biraz bilgilendi.
%74’ü kadın olarak öz değerlendirmelerinde çok olumlu değişiklikler, %23’ü de oldukça olumlu değişimler olduğunu belirtti.
%72’sinde kocaların tutumu olumlu yönde değişti.
%82’si kendi özel uğraş ve faaliyetlerine daha fazla zaman ayırmaya başladı.